Op de grens met de provincies Toscane en de Marken ligt Città di Castello zeer strategisch langs de ‘Garibaldi-route’ (de E45), die Umbrië van noord naar zuid doorkruist. Dit stadje is een handige pleisterplaats voor iedereen die vanuit het noorden centraal Italië induikt of viceversa: een soort van ‘3 provincie punt’ met centraal Toscane aan de westkant en de noordelijke Marken aan de oostkant. Dus Toscaanse steden als Arezzo, Anghiari en San Sepolcro liggen dichtbij. De hoofdstad van Umbrië, Perugia, en het Trasimeense zijn ook makkkelijk bereikbaar en niet te vergeten het hertogelijke Urbino in de Marken.
Città di Castello ligt aan de Tiber en een leuk weetje: bij de Tiber denk je altijd aan Rome maar de bron van de Tiber ligt iets noordelijker van dit stadje op 50km afstand, net over de grens met de Marken bij Verghereto en de Apennijnse berg Monte Fumaiolo (zie de noordelijke Marken).
Groene links: links binnen website
Rode links: links buiten website
De ‘highlights’ in en rond Città di Castello vindt je gemakkelijk via internet of gidsjes: Duomo San Florido met museum + cylindertoren, Palazzo dei Priori* (stadhuis), Pinacoteca* (museum der Kunsten) in het Palazzo Vitelli alla Cannoniera. In Umbertide: de Rocca (Burcht), de Santa Maria in Reggia, Abbazia di Monte Corona*, Castello di Sorbello (langs de SR416 richting Trasimeense meer)
Viceversa linkt je in deze GIRO door naar wat minder bekende maar net zo leuke ‘EIGEN-AARDIGHEDEN’ in dit gebied.
De giro loopt van noord (Città di Castello) naar zuid (Umbertide) maar je kunt vanaf alle kanten instappen of vanuit een verder gelegen oord deze giro oppakken.
De umbrische keuken in deze kopstreek is vooral gericht op vlees, graanproducten en groentes en in dit gebied gaat men prat op zijn witte truffel. Proef o.a. de minestra baggiana (soep met tuinbonen, tomaat en basilicum), de tigella (simpel plat brood en lekker bij soep of hartigheden) en de migliaccio umbro
als toetje of snack
Alles van de Colli Altotiberini zowel wit (Grecchetto, Trebbiano) als rood (Cabernet Sauvignon, Merlot, Sangiovese)
Umbrisch heuvelland rond Montone
* Begin met een beklimming van de Campanile Rotondo naast de Dom. Je moet aardig wat treden omhoog maar je wordt beloond met een schitterend uitzicht over stad en ommeland.
* Palazzo Vitelli a San Egidio
nog een Vitelli-paleis uit de late Renaissance (16e eeuws) met openbare Italiaanse tuin tegen een stuk oude stadsmuur geplakt. Achterin de tuin ligt het kleinere ‘palazzina Vitelli’: een pareltje vol landelijke en mythologische schilderingen.
* Op 2 locaties in de stad vind je de werken van Antonio Burri (modern abstract kunstenaar): in de hallen van de vroegere tabaksdrogerij (seccatoio di Tabacco) en in palazzo Albazzini.
* Laboratorium & museumcollectie umbrisch weefsel (Laboratorio Tela Umbra): mooie voorbeelden van historisch en modern umbrisch linnen- en hennepweefsel. In dit Palazzo Alberto Tomassini tref je tevens een (boeren) schoolklasje aan met de originele inrichting en materialen van een voorloper van de Maria Montessori scholen.
* Tipografia Grifani Donati:prachtige verzameling historische drukpersmachines en letterzetters in een 18e eeuws palazzo: de persen rollen hier nog steeds.
* Rommel- en antiekmarkt (mercatino cose vecchie ed antiche): iedere 3e zondag van de maand op piazza Matteotti en straten er omheen.
* San Giustino is een kneuterig plaatsje met het mooie kasteel Bufalini. Het bezit een groot plein waar je heerlijk kunt vertoeven op de terrasjes van de centrale bar en wat restaurantjes. ‘s Avonds is er vaak vertier voor kinderen en wordt er muziek gemaakt op het plein. Aan de noordkant ligt het gehuchtje Cospaia: ooit een onafhankelijk vrijstaatje omdat men bij de verkoop van dit grondgebied door de paus aanToscane dit stukje land waren vergeten te vermelden. Er heerste vrije handel en was een toevluchtsoord voor smokkelaars.
* Ten zuiden van San Giustino ligt de renaissance Villa Margherini Graziani (archeologie collectie met o.a. resten van de villa van Plinius de Jongere)
* In Pistrino is de Santa Maria Assunta zeker een bezoek waard vanwege de mooie, oude ‘affreschi’ (muurschilderingen).
* Citerna is een langgerekt dorp bovenop de heuvelrug met werkelijk een van de mooiste uitzichten in alle windrichtingen: je kunt vanaf de rocca (burcht) de Monte Fumaiolo (bron Tiber) zien liggen in het Oosten.
* Als je bij Citerna de grens over gaat naar Toscane vind je in Monterchi één van de allermooiste affreschi van (mijn favoriete) schilder Piero della Francesca: de Madonna del Parto (De madonna die nog moet bevallen). Zie hiervoor centraal Toscane.
* Monte Santa Maria Tiberina is net zo bijzonder als Citerna en nog net iets hoger (690m) gelegen op een heuvelrug. Over het uitzicht hoef ik het eigenlijk niet meer te hebben: magnifico! Sinds de middeleeuwen tot de 19e eeuw was dit dorp een markiezaat en zwaaide de familie Bourbon del Monte daar de scepter. Indrukwekkend kasteel en crypte van de familie in de kerk helemaal bovenop de top van het dorp.
* Onder Monte Santa Maria Tiberina ligt de Badia Petroia, een prachtig kloostertje, en het Oratorio van San Crescentino in Morra: van buiten een boerenkerkje maar van binnen een meesterwerk van Luca Signorelli en zijn schildersschool.
* Een mooie kastelen-& kloostertocht: het barst in dit gebied van burchten en kastelen vaak uit de hele vroege middeleeuwen. Vanuit het noorden kun je het beste eerst Pietralunga bezoeken (oostwaarts reizen dus duurt langer dan je denkt) en iets voorbij het dorp ligt het imposante Fort d’Aries.
In Montone kom je de machtige en krachtige Fortebraccio (sterke arm) familie tegen. Het gezellige pleintje is naar hen vernoemd en ook de San Francesco kerk is de moeite waard met affreschi en een kloostertje met een Sint Franciscus museum: bekende pitstop op het Sint Franciscus pad natuurlijk.
* In Umbertide vindt je de imposante Rocca (oude burcht) in de stad op piazza Fortebraccio (daar is ie weer!) en de (aparte) achthoekige barokkerk Santa Maria in Reggia. Op het centrale stadsplein, piazza Matteotti, is op woensdag en vrijdag markt en ‘savonds soms muziek of ander vertier. Buiten het stadje is er een verzameling van kastelen die allemaal de moeite waard zijn: het kasteel van Sorbello (op afspraak rondleiding mogelijk) , dat van Montalto en het kasteel van Civitella Ranieri (alleen van buiten te bekijken, is zetel van artists in residence en 1 weekend in maart toegankelijk met de FAI (soort open museumdagen) dagen. Maar ook van buiten zijn deze kastelen een omweg waard.
* Een allerlaatste tip tenslotte net ten zuiden van Umbertide. Hier ligt de Abbazia di San Salvatore di Monte Corona, een oude abdijkerk met robuuste octagonale klokkentoren (was ooit een verdedigingstoren). Indrukwekkend geheel met crypte en klooster op de top… En er loopt een bochtig weggetje (oud monnikkenpad) omhoog naar die top van de Monte Corona. Met de auto kun je ook eerst de SP170 nemen en dan afslaan richting Monte Corona en Prato di Sotto. Bezoek ook het verstopte pareltje Borgo Santa Giuliana met de ‘torre’ (toren). Prachtig wandelgebied en inspiratiebron voor o.a. deze schilder.
* Tussen Città di Castello en Umbertide wemelt het van de kloosters en kastelen: te veel om allemaal aan te doen. Dus als je nog iets verrassends moois tegen komt, laat het ViceVersa weten!
* Zwavelbaden/terme di Fontecchio: tot nader order gesloten vanwege restauratie en nu dus alleen nog vergane glorie van een klein spa-oord van weleer. De weg vanuit Città di Castello (oostkant) er naar toe (via delle Terme) is prachtig natuurgebied (onderweg ecologische muurgraffiti) en het wordt steeds bochtiger en steiler na Fraccano. Het is een van de vele ‘Sint Franciscus’ wandeletappes (zie meer onderaan deze rubriek) in Umbrië. Via Fontecchio en Fraccano kun je doorrijden /fietsen /wandelen over de SR257 richting de grens met de Marken.
* Mooie wandelroute van Città di Castello naar San Giustino langs de Tiber. Begin bij park Ansa del Tevere in de stad > Lerchi > Piosina > Giove > Selci > Plinius-route met schaarse resten van de fundamenten van de Villa Tusci van Plinius (de jongere) in Pitigliano > San Giustino (kasteel Bufalini & vrijstaatje Cospaia)
* Korte wandel ‘smokkelaars’ route vanuit Cospaia (San Giustino) van 9km langs maar wel voor gevorderde lopers (hoogteverschillen)
* Zonsopgang wandeling rond Monte Santa Maria Tiberina
* Rondje Kleine kerk is een wandelrondje van 9,5km langs een paar kleine kerkjes vanaf La Miniera di Galparino in Calzolaro
* Voor langere hiking routes: zie bijvoorbeeld Pietralunga > Gubbio bij outdooractive.
* Kortere trekking routes rond Pietralunga via discovernature
* Wandelen naar de top van de Monte Corona of de Monte Acuto bij Umbertide. De Monte Corona is onder eerder al uitgebreid aan bod gekomen met de abdij van San Salvatore, crypte en het klooster met kluizenaarshuisjes boven op de berg. Het oude monnikkenpad richting het klooster is zeer de moeite waard.
* Dit zul je in meerdere giro’s en provincies terugvinden want het Snt Franciscuspad loopt vanuit Emilia Romagna naarToscane en dan door Umbrië naar Rome. Het Sint Franciscuspad Umbrië passeert Citerna > Città di Castello > Pietralunga > en dan richting Gubbio. Zie ook de giro Gubbio & Assisi vastgeplakt tegen de Apennijnen
* Trattoria Lea 
traditioneel umbrische keuken, supergoed, gezellig en betaalbaar
* Il Sasso in de heuvels ten ZO van de stad langs de SP106 (richting Ronchi): te midden van bos en rots verscholen . Het ligt bij de Soara beek met waterpartijen en watervalletjes: je kunt er heerlijke ‘ciaccia’ (umbrische tosti) eten en ook nog padellen schijnbaar.
* Il borghetto di Pedana via dezelfde SP106 en dan voor Ronchi links afslaan: uitstekend restaurantje
* Caffè Belloni: typische Italiaans ‘caffè’ met terras aan het grote stadsplein: overdag kun je daar heerlijk krantje lezen en mensen kijken & ‘s avonds is er muziek en vertier voor de kinderen op het plein
* Visboer (Pescheria) aan het plein tegenover de Tabacchi: zalmsnippers in zuur
* Il Glicine in Corposano in de heuvels ten oosten van San Giustino waar je heerlijk buiten kunt eten en het binnen ook erg gezellig is
* Renzetti middeleeuwse watermolen: mooi geheel in de natuur op de weg van Pitigliano naar Parnacciano (iets ten zuidoosten van San Giustino) en ze bakken de focaccia en pizza met hun eigen meel; ook leuk voor tijdens wandeltocht of picknick
* Oscari: super gezellig restaurant helemaal bovenin het dorp met prachtig terrasje langs steile straat omhoog en één van de mooiste plekken waar je fantastisch kunt eten voor een goede prijs
* Locanda di Nonna Gelsi: bij castello Montalto in Umbertide en een echte aanrader
* I Fannuloni (De Nietsnutten) : pizzeria/restaurant in Umbertide waar je simpel maar goed eet
* La Taverna del Verziere: terras met panorama en goede, regionale keuken in Montone
* Dimora Borgo dei lanari: mooi appartement in historisch centrum
* Residenza Antica Canonica: idem dito en totaal middeleeuws onderkomen vlak naast de kathedraal
* Il borghetto di Pedana idem en B&B in iets duurdere klasse
* La Mattonata: betaalbaar pension met kamers in ‘oud zuid’
Net over de grens met Toscane:
* La collina di Piero in San Sepolcro: vakantiehuis in de heuvels ten oosten van San Sepolcro
* Restored mill with rockpool and waterfall in het bosrijke heuvelgebied richting Corposano: prachtig verbouwde oude watermolen en vooral geschikt voor grote famili of groep. Schitterende kamers waar de oude watermolensteen deel uitmaakt van de vloer van de badkamer beneden. Zelfs met +40 graden blijft dit huis super koel door zijn dikke muren.
* Villa Il Corniolo in Volterrano 20km ten zuidoosten van Monte Santa Maria Tiberina: mooi plaatsje maar wel wat afgelegen
Let op: er is geen grote weg naar Volterrano dus het kost je ongeveer een half uur vanuit Monte Santa Maria Tiberina en vanaf de provinciale weg E45/SS3bis via Morra kost het je 20 min.
* La Miniera di Galparino: agriturismo in oud tempelierscomplex
* La locanda del borgo a Pietralunga: sfeervol hotel langs het Sint Franciscus pad
* Agriturismo Montecorona: prachtig onderkomen in het groen van de Monte Corona
Let op: ik probeer alles zoveel mogelijk up-to-date te houden maar check zelf ook altijd de links voor openingstijden etc. Met name horeca- of overnachtingsadressen zijn onderhevig aan verandering en … er is nog wel eens wat ‘chiuso per restauro’ (gesloten vanwege restauratie) of ‘chiuso per ferie’ (gesloten vanwege vakantie)
